NIK ocenił negatywnie działania zarządu CPK w latach 2021-2023

Kontrolerzy podkreślili, że w wyniku działań podejmowanych do końca 2023 roku cały program został narażony na opóźnienia w realizacji i wzrost kosztów całej inwestycji. Negatywnie ocenili również sposób w jaki wydawane były pieniądze z Programu Społeczno-Gospodarczego CPK oraz wykazali niegospodarność w wydatkach na infrastrukturę drogową i działania marketingowe.

NIK ocenia negatywnie realizację programu inwestycyjnego przez zarząd spółki CPK w latach 2021–2023 w części lotniskowej. W jego ocenie Program CPK na lata 2024–2030 został opracowany przez poprzedni zarząd spółki nierzetelnie i opierał się na nieaktualnych, nierealistycznych i niemożliwych do dotrzymania terminach budowy Lotniska CPK. Planowane wówczas nakłady inwestycyjne nie zapewniały osiągania przez Lotnisko CPK dodatnich wyników finansowych oraz oczekiwanego zwrotu z inwestycji. Nakłady na inwestycję oraz przepustowość lotniska zostały określone na podstawie nieaktualnej, w momencie przyjęcia przez Radę Ministrów uchwały w sprawie CPK, prognozy ruchu pasażerskiego sporządzonej dla spółki przez Międzynarodowe Zrzeszenie Przewoźników Powietrznych (IATA) na przełomie lat 2021 i 2022.

– Wnioski pokontrolne potwierdzają ustalenia z naszych wewnętrznych audytów i kontroli. Pokazują jasno, że naprawienie tego projektu i usunięcie wszystkich nieprawidłowości były kwestiami kluczowymi dla budowy lotniska w sposób odpowiedzialny, rzetelny i w realnym do zrealizowania terminie. I to właśnie robimy od 2024 roku - podkreślił Maciej Lasek, Pełnomocnik Rządu ds. CPK.

NIK uważa, że opóźnienia w realizacji Programu CPK wynikały z przyjętej w latach 2021–2023 koncepcji przyśpieszania (tzw. fast tracking) realizacji inwestycji, tj. równoległego prowadzenia działań np. planistycznych i projektowych oraz negocjacji z potencjalnymi inwestorami oraz wykonawcami robót. Według izby działania te powinny następować w prawidłowej kolejności. Doprowadziło to do ogromnego wzrostu ryzyka, że termin realizacji inwestycji zostanie opóźniony, a jej koszty niewspółmiernie wzrosną.

- Wnioski z kontroli NIK potwierdzają słuszność podejmowanych przez nas od stycznia 2024 roku działań. Jednoznacznie wskazują, że urealnienie harmonogramu budowy lotniska, jego funkcjonalności i poprawa parametrów użytkowych były konieczne, aby inwestycja mogła zostać z powodzeniem zrealizowana. Nasze działania zostały pozytywnie przez kontrolujących ocenione. NIK potwierdził, to o czym mówiliśmy od początku - otwarcie lotniska w 2028 roku było nierealne - zaznaczył dr Filip Czernicki, Prezes Zarządu CPK.

W raporcie podkreślono również niegospodarność poprzednich władz spółki. Jej przykładem jest zawarcie porozumienia między ówczesnym Pełnomocnikiem ds. CPK a Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad w sprawie finansowania prac przygotowawczych związanych z budową tzw. Czerwonej Drogi, czyli trasy łączącej Port w Gdyni z obwodnicą Trójmiasta i siecią dróg krajowych. Spółka przekazała w 2022 r. kwotę 20 mln złotych na sfinansowanie prac projektowych, podczas gdy do końca 2024 r. GDDKiA wydała na ten cel niewiele ponad 2 mln zł. Przekazanie tak dużej kwoty w tym terminie bez żadnego uzasadnienia inwestycyjnego, pozbawiło spółkę wpływów, które mogły wynieść nawet 1,8 mln złotych (choćby z tytułu ulokowania tych środków na oprocentowanej lokacie).

Ponadto poprzedni zarząd CPK bez sporządzenia planu wydatków oraz bez uzyskania formalnych akceptacji Pełnomocnika ds. CPK wydał w 2022 r. środki z Programu Społeczno-Gospodarczego w wysokości ponad 3,3 mln złotych. W ocenie NIK było to działaniem nierzetelnym oraz niezgodnym z obowiązującymi wewnątrz firmy przepisami. Negatywnie kontrolerzy NIK ocenili prowadzone w tamtym okresie działania marketingowe. Tylko organizacja konferencji podsumowującej działalność spółki w 2023 r. kosztowała CPK aż 500 tysięcy złotych. Część tego budżetu została wydana niegospodarnie, a sama spółka nierzetelnie udokumentowała realizację tego przedsięwzięcia.

Raport NIK wymienia szereg innych uchybień, jakie miały miejsce w spółce CPK w czasie, gdy była kierowana przez poprzednie władze. Wszystkie będą przedmiotem dalszych działań kontrolnych i wyjaśniających.

We wnioskach wynikających z kontroli raport wymaga od obecnych władz spółki wzmocnienia mechanizmów kontroli i nadzoru. Zdaniem NIK od tego zależy terminowa i zgodna z założeniami realizacja budowy Lotniska CPK i towarzyszących im inwestycji. Zaleca rozważenie podjęcia działań zmierzających do renegocjacji porozumienia dotyczącego wsparcia udzielonego GDDKiA na zadanie tzw. Droga Czerwona, ustalenie nowych zasad przekazywania i wydatkowania środków i zwrotu pieniędzy dotychczas niewykorzystanych. Spółka powinna zapewnić również skuteczną kontrolę wydatków pochodzących z budżetu Programu Społeczno-Gospodarczego oraz budżetu marketingowego.

Wszystkie zalecenia wynikające z raportu NIK zostały już przez zarząd spółki wdrożone lub są na etapie wdrażania.